Generał dywizji Mick Ryan (Ret.) ukończył ten wizjonerski opis ewoluujących działań wojennych zaledwie kilka miesięcy przed rosyjską inwazją na Ukrainę w 2022 roku. Jego spostrzeżenia w niesamowity sposób odzwierciedlają codzienne doniesienia z tego frontu. Opisuje chińską i rosyjską agresję oraz stosowanie jednoczesnych cybernetycznych, politycznych i konwencjonalnych form wojny jako sygnał ostrzegawczy dla zachodnich demokracji – których przywódcy już zaczęli stawiać czoła tej nowej sferze wojny. Pomimo pewnych problemów strukturalnych książki, Ryan w odpowiednim momencie przedstawia swój pogląd na współczesne i przyszłe działania wojenne. Podkreśla on również ważną strategię leżącą u podstaw sukcesu militarnego: zawsze bądźcie ciekawi i nigdy nie przestawajcie się uczyć.
Streszczenie tłumaczone z angielskiego maszynowo (przepraszamy za niedoskonałości) jako materiał na nasze szkolenia biznesowe.
Wskazówki
- Historia uczy, że wojna jest nieunikniona.
- W miarę jak Chiny, Rosja i Iran budują potencjał wojenny, demokracje muszą uznać ich zagrożenie.
- Ameryka i Zachód muszą przyjąć koncepcję wspólnych sił, „całego narodu” w obronie i działaniach wojennych.
- Charakter wojny się zmienia, ale jej natura i zasady nie.
- Ciągłe uczenie się i adaptacja wojskowa dają przewagę strategiczną.
- Niezależnie od tego, co przyniesie technologia, ludzie pozostaną najważniejsi w działaniach wojennych.
- Solidni przywódcy wojskowi rozwijają się dzięki kontaktowi z formalną, nieformalną, doświadczalną i samodzielnie kierowaną nauką.
Podsumowanie
Historia uczy, że wojna jest nieunikniona.
Wojna wynika ze strachu, honoru, zemsty i innych elementów ludzkiej natury. Natura ludzka, jeżeli w ogóle się zmienia, to w ciągu wieków zmienia się o nanometry. Pomimo twierdzeń Stevena Pinkera i innych, że jest inaczej, przemoc, wojna i zabijanie nie zmniejszyły się. W historii zdarzają się okresy pokoju, ale nawet w ciągu ostatnich dwóch stuleci wojna nie ustaje. Czy nam się to podoba, czy nie, narody muszą się przygotować do wojny.
„Pomimo ogromnego i ciągłego postępu technologicznego, to właśnie połączenie nowych idei, nowych instytucji oraz dobrze wyszkolonych i wykształconych ludzi okaże się decydujące dla organizacji wojskowych w konkurencji i wojnie XXI wieku”.
Niestety, przygotowanie do wojny wymaga znacznej części skarbu państwa i jego kapitału ludzkiego. Od zakończenia zimnej wojny większość demokracji – zwłaszcza zachodnich – rozluźniła swoją czujność, zakładając, że współczesny konflikt będzie dotyczył raczej ekonomii i handlu niż czołgów i bomb. Wydarzenia udowodniły, że ci optymiści się mylą.
W miarę jak Chiny, Rosja i Iran budują potencjał wojenny, demokracje muszą uznać ich zagrożenie.
Armia Chin przekracza dwa miliony ludzi, a Rosji prawie milion. Mimo dużych armii, przyszłe wojny będą miały mniejszy zasięg, szybsze działania, często z udziałem systemów autonomicznych, które znacznie przewyższają liczbę żołnierzy na ziemi. Przewaga, jaką kiedyś miały Stany Zjednoczone i Europa w zakresie technologii i jakości wojskowej, w większości już się wyczerpała.
Aby zapobiec przyszłym wojnom lub je wygrać, państwa zachodnie muszą połączyć siły swoich rządów, wojsk i sektorów handlowych w „zachodni sojusz”. Wspólne podejście do strategii, planowania, operacji i walki – w którym sojusznicy dzielą się informacjami wywiadowczymi, prowadzą wspólne ćwiczenia i kształcą liderów we wzajemnych komendach i akademiach – może przynieść połączone wpływy w dyplomacji.
„W geopolityce są dwie główne siły napędowe zmian: Chiny i Rosja”.
Chiny wykazały gotowość do wymuszania, zastraszania i grożenia innym narodom pod względem gospodarczym. Dlatego Zachód musi skończyć z uzależnieniem od Chin – i innych nieprzyjaznych krajów – w zakresie materiałów i artykułów niezbędnych do obrony narodowej. COVID-19 ujawnił słabości łańcucha dostaw Zachodu, przyspieszając jego odejście od globalizacji. Szczególnie Stany Zjednoczone muszą rozwinąć całkowicie samodzielne łańcuchy dostaw dla operacji wojskowych.
Ameryka i Zachód muszą przyjąć koncepcję obrony i działań wojennych opartą na wspólnych siłach i „całym narodzie”.
Zachodnie siły zbrojne muszą się stale i nieprzerwanie uczyć, korzystając z akademii i szkół wojskowych, instytucji cywilnych i sektora komercyjnego. Dzisiejsze bezprecedensowe tempo zmian i zakłóceń, spotęgowane przez pandemię COVID-19, dotyczy zarówno wojska, jak i całej gospodarki i społeczeństwa.
Rozwijająca się obecnie czwarta rewolucja przemysłowa sprawiła, że strategia i taktyka poprzednich wojen stała się nieistotna. Wojsko musi włączyć nowoczesne praktyki, techniki i narzędzia edukacyjne, aby pozostać na bieżąco i wykorzystać wszystkie zasoby społeczeństwa do sprostania temu wyzwaniu.
„Koszt poświęcenia niewystarczającej uwagi konkurencyjności własnych sił zbrojnych – intelektualnej, fizycznej i technologicznej – jest naprawdę bardzo wysoki”.
Nowe taktyki pola walki – w tym te, które już stosują siły rosyjskie w Syrii i na Ukrainie – w tym wojna asymetryczna, ataki kinetyczne i niekinetyczne, a także zawrotny postęp technologiczny – w tym hipersonika, Przestrzeń 2.0, sztuczna inteligencja (AI), robotyka oraz bezzałogowe statki i samoloty – wymagają bardziej wyrafinowanego szkolenia żołnierzy i marynarzy. W walce dowódcy wojskowi muszą podejmować szybsze decyzje przy coraz większym wsparciu ze strony AI.
Człowiek i maszyna będą się łączyć, najpierw w ramach systemów autonomicznych, czujników i dronów, a z czasem w ramach big data i wspomaganego przez AI procesu decyzyjnego, czy to w planowaniu, czy w szkoleniu, czy też w ogniu walki. W Pentagonie i jego międzynarodowych odpowiednikach głębokość wiedzy wojskowych i cywilnych przywódców, ich zdolności intelektualne i umiejętność krytycznego myślenia zadecydują o sukcesie lub porażce w przyszłych wojnach, a tym samym o losie narodów.
Zmienia się charakter wojny, ale nie jej natura i zasady.
W ciągu ostatnich 250 lat wiele się zmieniło w kwestii wojny, od szarż z bagnetami w wojnie secesyjnej w USA do broni kosmicznej dzisiaj. W pierwszej rewolucji przemysłowej węgiel i energia parowa, koleje i telegrafy przemieszczały wojska i wiadomości z niespotykaną dotąd prędkością.
Pod koniec XIX wieku druga rewolucja przemysłowa przyniosła zaawansowaną naukę, mocniejsze silniki i masową produkcję czołgów, łodzi podwodnych, karabinów maszynowych, broni lotniczej i bomb atomowych.
W latach 60-tych XX wieku trzecia rewolucja przemysłowa przyniosła ogromny postęp w dziedzinie komunikacji i broni precyzyjnej oraz wprowadziła przestrzeń kosmiczną jako teatr wojenny. Dzisiaj czwarta rewolucja przemysłowa dodaje sztuczną inteligencję, robotykę i pojazdy bezzałogowe.
W ostatnich kilku dekadach punkt ciężkości strategii przesunął się z antyterroryzmu i walki z powstańcami z powrotem na rywalizację wielkich mocarstw z czasów zimnej wojny. Jednak metody i taktyki zapożyczone z czasów zimnej wojny nie rozwiążą dzisiejszych konfliktów.
Zmieniające się czynniki geopolityczne, demograficzne, technologiczne i klimatyczne powodują zakłócenia i zamieszanie. Starzenie się społeczeństw, urbanizacja i migracja ludzi wymagają nowego podejścia. Narody muszą być liderami w dziedzinie sztucznej inteligencji, broni hipersonicznej, biotechnologii, robotyki, obliczeń kwantowych i broni kosmicznej lub dotrzymywać im kroku.
„Wszystko w wojnie i w przygotowaniach do niej wydaje się przyspieszać.
Zmiany klimatyczne, w tym fale upałów, susze i podnoszenie się poziomu mórz, spowodują wzmożoną rywalizację o zasoby i wywołają nowe kryzysy uchodźcze. Zagrożenia ze strony ekspansywnej Rosji – w tym nowa era dezinformacji i wojny politycznej, jak również innowacyjna taktyka konwencjonalna – oraz zagrożenia ze strony Chin zmuszają Zachód do wyjścia z pozimnowojennego samozadowolenia i szybkiego przeszkolenia.
Niezależnie od tego, jak zmienia się strategia, operacje, taktyka i technologia wojenna, nie zmieniają się podstawy i fundamenty. Wojna pozostaje brutalnym przedsięwzięciem o wysokiej stawce, wymagającym myślenia na najwyższym poziomie.
Carl von Clausewitz napisał swoją klasyczną książkę „O wojnie” u progu pierwszej rewolucji przemysłowej i generałowie do dziś się do niej odwołują. Naucza on, że cel wojny nigdy się nie zmienia. Wojny prowadzą do celów politycznych, a państwa toczą je, aby te cele narzucić. Element zaskoczenia nigdy nie zniknie, niezależnie od tego, jak bardzo zaawansowane będą systemy nadzoru, drony, satelity, czujniki i sztuczna inteligencja.
Ciągłe uczenie się i adaptacja wojska daje przewagę strategiczną.
Wojsko szanuje swoje tradycje i wykorzystuje je, aby zaszczepić w swoich ludziach dumę i odwagę. Ale stare metody mogą hamować innowacyjność, co widać było na przykład w niechęci kawalerii do porzucenia koni po pojawieniu się ciężarówek i czołgów. Wykorzystanie informacji w nowoczesnej wojnie obejmuje ataki cybernetyczne, drony, propagandę w mediach społecznościowych, nowe taktyki na poziomie batalionów, hakerstwo z otwartym dostępem do źródeł i zbieranie informacji.
Rosyjscy generałowie zapraszają do innowacji i kreatywnego myślenia wszystkie grupy społeczne, w tym sektor komercyjny i akademicki. Połączone działania kinetyczne i niekinetyczne – które doskonalą się w oparciu o wkład zintegrowanych sił i podejście całego narodu – definiują nową formę wojny, którą agresorzy tacy jak Rosja i Chiny prowadzą stale, deklarując lub nie deklarując.
„Zaskoczenie nie zniknie, niezależnie od tego, jak bardzo ludzie będą zaawansowani technologicznie”.
Zachodnie demokracje muszą stawić czoła wojnie nowej ery, w tym jej ciągłemu, długotrwałemu i wieloaspektowemu charakterowi. Ponieważ narody toczą ciągłe, choć niezadeklarowane, wojny informacyjne, aby zdobyć globalny wpływ i podzielić swoich wrogów, szybkość ma kluczowe znaczenie. Szybkość wszystkiego, od informacji po pociski hipersoniczne, wymaga skomplikowanej obrony, w której wojsko, marynarka, siły powietrzne i kosmiczne muszą działać i reagować jako jedność, jednocześnie integrując załogowe i bezzałogowe zdolności jednocześnie i zgodnie na wszystkich teatrach.
Nowoczesne działania wojenne wymagają złożonych systemów, które również mogą stać się celem. Jednym z filarów chińskiej strategii wojskowej jest na przykład celowanie w systemy operacyjne przeciwnika, aby wprowadzić je w chaos poprzez szybkie ataki ze wszystkich stron. Skuteczna reakcja wymaga wojny psychologicznej, cybernetycznej i fizycznej prowadzonej przez zintegrowane siły.
Prowadzona przez Stany Zjednoczone „wojna mozaikowa” – jednoczesne wykorzystanie cybernetyki, wpływu i siły militarnej – ma na celu obezwładnienie i zdezorientowanie przeciwnika dzięki szybkości i złożoności. Tempo zmian w walce może wkrótce wymagać tak szybkiego podejmowania decyzji, że reagowanie będzie wymagało narzędzi wykorzystujących sztuczną inteligencję.
Sukces odniesie prawdopodobnie ta siła, która najszybciej się dostosuje i tym samym będzie kontrolować tempo walki. Satelity, czujniki, AI, a przede wszystkim dobrze wyszkoleni przywódcy i bojownicy, którzy potrafią dostrzec zmiany i szybko się do nich dostosować, odniosą sukces. Sam nadzór już teraz nie jest w stanie przewidzieć kolejnych ruchów wroga. Ruchy sił, które potrafią zamaskować swoje „sygnatury” – wykrywalne wskazówki dotyczące na przykład ruchów oddziałów – pozostają nieprzewidywalne, ponieważ ukrywają swoje zamiary i zwodzą wroga, zyskując w ten sposób niezwykle ważny element zaskoczenia. Na każdy nowy wynalazek mający na celu wykrycie intencji wroga, powstają środki zaradcze; gra zmienia się stale i coraz szybciej, łącząc sztukę i naukę.
Niezależnie od tego, co przyniesie technologia, ludzie pozostaną najważniejsi w działaniach wojennych.
Przeważą przywódcy, którzy przemyślą swoich przeciwników, i żołnierze, którzy potrafią funkcjonować w warunkach niejednoznaczności. Oprócz głębszej integracji pomiędzy poszczególnymi gałęziami wojska i pomiędzy sojusznikami, dowódcy wojskowi muszą rozumieć działanie polityki krajowej, ekonomii, dyplomacji i kultury.
Analiza siły roboczej wojska – cywilów i żołnierzy – musi być podstawą długoterminowego strategicznego planowania siły roboczej, identyfikacji i rozwoju liderów, strategii rekrutacji i zatrzymania. Coraz częściej siły narodowe będą konkurować na płaszczyźnie intelektualnej. Przywódcy muszą znać swoje mocne strony i słabe strony przeciwnika, aby skoncentrować swoje siły w celu osiągnięcia największego efektu.
„Ludzie są podstawą każdej zdolności wojskowej. Są również sercem każdej formy przewagi militarnej”.
Kluczowe znaczenie będzie miało to, jak przywódcy wojskowi danego kraju myślą i oceniają trendy, rozważają scenariusze i dzielą się informacjami i pomysłami z przemysłem, środowiskiem akademickim i sojusznikami. W przeszłości armie zachodnie utrzymywały przewagę dzięki rozwojowi kultury wojskowej opartej na szkoleniu, dyscyplinie i zdecentralizowanym podejmowaniu decyzji. Przyszłość wymaga zwiększonego nacisku na doskonałych przywódców – tych, którzy widzą szeroki obraz, rozumieją wykorzystanie informacji i podstępu oraz dostrzegają konwergencję człowiek-maszyna. Konieczna będzie dalsza delegacja podejmowania decyzji do naziemnych liderów taktycznych.
Poza liderami, żołnierze muszą się szybko i stale uczyć, aby dostosować się do nowoczesnych technologii, szybkości AI i hipersoniki, oraz aby walczyć z podwyższoną „mgłą wojny” stworzoną przez współczesną szybkość, komunikację i złożoność. Tylko większe inwestycje w zarządzanie talentami, od rekrutacji po projektowanie zadań i uczenie się, mogą zbudować niezbędne mosty łączące ludzi, algorytmy i AI.
Najnowsze i kolejne technologie wymagają żołnierzy i marynarzy, którzy potrafią przeprowadzić systematyczne, fachowe wdrożenie. Różnorodność myśli i perspektyw okaże się niezbędna do osiągnięcia konceptualizacji, świadomości sytuacyjnej i szybkiej adaptacji, jakich wymagają współczesne i przyszłe wojny. Jednocześnie siły muszą odmówić tej elastyczności swojemu wrogowi, wymyślając i stosując taktykę przeciwdziałania adaptacji oraz zakłócając zdolność przeciwnika do uczenia się i zdobywania świadomości otoczenia.
Zdrowi przywódcy wojskowi rozwijają się dzięki kontaktowi z formalną, nieformalną, doświadczalną i samodzielnie kierowaną nauką.
Począwszy od akademii i college’ów, rozwój przywództwa powinien kłaść nacisk na umiejętności pracy w zespole i komunikacji, doskonalone dzięki wczesnej ekspozycji na wspólne operacje. Przyszli liderzy powinni nauczyć się przewodzić i wpływać na innych. Powinni eksperymentować i rozwijać krytyczne myślenie. Muszą nauczyć się łączyć taktykę i strategię poprzez opanowanie operacji wojskowych oraz zrozumieć, jak społeczeństwo, kultura, polityka i wojna łączą się ze sobą.
Liderzy muszą nabyć umiejętności myślenia strategicznego, w tym zaangażowania w planowanie długoterminowe i zdobycia uznania dla umiejętności technologicznych, odporności sił i adaptacji. Starsi dowódcy wojskowi muszą rozumieć i wnosić wkład do wspólnej strategii wojskowej i obrony narodowej.
„Nienasycona ciekawość musi być zachowaniem pierwszego rzędu u liderów XXI wieku”.
Coraz częściej studia nad science fiction uzupełniają lekcje wyniesione z ostatnich wojen i bitew. Aby nie opierać się wyłącznie na nauce z ostatniej wojny w następnej, kontakt z futurystycznymi koncepcjami działań wojennych w nowatorskich środowiskach pomaga liderom poszerzyć ich myślenie. W niedalekiej przyszłości sztuczna inteligencja i robotyka mogą połączyć się z ciałami i mózgami wojowników, ale niezależnie od formy, nauka musi trwać przez całą karierę każdego żołnierza i każdego lidera.
O autorze
Mick Ryan awansował do stopnia generała dywizji w armii australijskiej.